بررسی رده‌شناختی ساخت‌های سببی در ترکی آذری بر اساس الگوی رده‌شناسی کامری

سببی‌ها جزء جهانی‌های ذهن هستند و همواره در همۀ زبان‌ها خود را نمایان می‌سازند. از میان ابزارهای متعدد موجود در زبان‌ها برای بیان مفهوم سببیّت، ساخت سببی ساخت‌واژی، واژگانی و تحلیلی در تمام زبان‌ها مشترک هستند. البته بسامد و میزان وقوع هر یک از این ساختارها از زبانی به زبان دیگر متفاوت است. هدف پژوهش حاضر توصیف و تحلیل انواع ساخت‌های سببی در ترکی آذری بر اساس الگوی رده‌شناختی کامری (1989) است و این‌که زبان ترکی آذری از چه ابزارهایی برای بیان مفهوم سببیّت استفاده می‌کند. گونۀ زبانی مورد بررسی در این پژوهش در منطقۀ شمال غرب ایران در استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تکلم می‌شود. در جمع‌آوری داده‌ها عمدتاً از روش کتابخانه‌ای و در صورت نیاز به داده‌های بیشتر از مصاحبه با ده گویشور (5 مرد و 5 زن) در رده‌های سنی 45 الی 80 سال از بی‌سواد تا تحصیل‌کرده استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد با توجه به دیدگاه‌های رده‌شناختی غالب می‌توان گفت در زبان ترکی آذری علاوه بر استفاده از انواع سببی‌های ساخت‌واژی، واژگانی، تحلیلی، همکردی، گفتمانی و ساخت‌های سببی مرکب، ساخت سببی ساخت‌واژی به دلیل ویژگی پیوندی بودن زبان ترکی بسیار زایاتر از انواع دیگر است و به طور بالقوه با افزودن وند سببی‌ساز می‌توان هر محمول غیرسببی را به محمول سببی تبدیل نمود.